Tại Hội nghị về Retrovirus và Nhiễm trùng Cơ hội (CROI 2025) diễn ra tại San Francisco, hai loại thuốc antiretroviral tác dụng kéo dài mới – VH-184 và VH-499 – đã gây ấn tượng mạnh mẽ với kết quả thử nghiệm giai đoạn 2a đầy hứa hẹn. Những phát hiện này không chỉ khẳng định hiệu quả tương đương với các thuốc tốt nhất hiện nay, mà còn mở ra cánh cửa cho những giải pháp điều trị tiện lợi hơn, đặc biệt dành cho những bệnh nhân gặp khó khăn với kháng thuốc hay tác dụng phụ.
VH-184: Vũ Khí Thế Hệ Thứ Ba Chống HIV
VH-184 là một chất ức chế integrase thế hệ thứ ba, được thiết kế để đối phó với HIV đã kháng lại các thuốc thế hệ trước như dolutegravir hay bictegravir. Điều đặc biệt? Loại thuốc này đang được phát triển để trở thành dạng tiêm tác dụng kéo dài, có thể chỉ cần sử dụng mỗi 6 tháng một lần – một tin vui cho những ai mệt mỏi với việc uống thuốc mỗi ngày.
Thử nghiệm đột phá
Trong thử nghiệm giai đoạn 2a, 22 bệnh nhân HIV-1 chưa từng điều trị antiretroviral trước đó đã tham gia. Họ được chia ngẫu nhiên thành các nhóm nhận VH-184 dạng uống với liều 10mg, 50mg, 300mg hoặc giả dược vào các ngày 1, 4 và 7. Sau đó, họ chuyển sang phác đồ điều trị tiêu chuẩn.
Kết quả?
- Liều 10mg: Giảm trung bình -1.17 log10 copies/ml lượng virus.
- Liều 50mg: Giảm -2.15 log10 copies/ml.
- Liều 300mg: Giảm mạnh -2.31 log10 copies/ml.
Con số này ngang ngửa với dolutegravir (giảm từ -1.51 đến -2.46 log10 copies/ml), một trong những “ông lớn” của liệu pháp điều trị HIV hiện tại. Đáng chú ý, không bệnh nhân nào phát triển kháng thuốc trong 10 ngày thử nghiệm, và các tác dụng phụ chỉ ở mức nhẹ (cấp 1 hoặc 2), không có trường hợp nghiêm trọng nào được ghi nhận.
Tương Lai Hứa Hẹn
Hiện tại, VH-184 dạng uống chỉ là bước đầu để kiểm tra hiệu quả. Các nhà khoa học đang tiến hành thử nghiệm giai đoạn 1 với dạng tiêm trên người không nhiễm HIV tại Mỹ, mở đường cho một phương pháp điều trị ít xâm lấn và tiện lợi hơn trong tương lai.
Tiến sĩ Luise Rogg (người trình bày nghiên cứu VH-184) tại CROI 2025. Ảnh của Roger Pebody.
VH-499: Sức mạnh từ chất ức chế Capsid
Không kém phần nổi bật, VH-499 là một chất ức chế capsid – cùng “họ” với lenacapavir, loại thuốc tiêm 6 tháng/lần đã được phê duyệt. ViiV Healthcare kỳ vọng VH-499 cũng sẽ trở thành một lựa chọn tiêm kéo dài, mang lại sự thoải mái tối đa cho bệnh nhân.
Kết quả thử nghiệm
Thử nghiệm giai đoạn 2a của VH-499 bao gồm 23 bệnh nhân HIV chưa qua điều trị, được chia ngẫu nhiên nhận liều 25mg, 100mg, 250mg hoặc giả dược vào ngày 1 và 6.
Kết quả ấn tượng:
- Liều 25mg: Giảm trung bình -1.83 log10 copies/ml.
- Liều 100mg: Giảm -1.8 log10 copies/ml.
- Liều 250mg: Giảm -2.17 log10 copies/ml.
Nồng độ thuốc cao hơn vào ngày 11 tương ứng với mức giảm virus lớn hơn, cho thấy tiềm năng tối ưu hóa liều lượng. Tuy nhiên, một “nốt trầm” nhỏ xuất hiện: một bệnh nhân dùng liều 25mg phát triển đột biến kháng thuốc (Q67Q/H). May mắn thay, người này sau đó đã kiểm soát được virus nhờ phác đồ dolutegravir/lamivudine.
Tương tự VH-184, VH-499 được dung nạp tốt, với các tác dụng phụ nhẹ và không có biến cố nghiêm trọng nào.
Bước tiếp theo
Hai thử nghiệm giai đoạn 1 đang được triển khai để đánh giá độ an toàn và dược động học của VH-499 dạng tiêm dưới da và tiêm bắp trên người không nhiễm HIV. Nếu thành công, đây sẽ là một “ứng cử viên nặng ký” trong danh sách thuốc tiêm kéo dài.
Ý nghĩa lớn cho bệnh nhân sống chung với HIV
Dù các liệu pháp antiretroviral hiện đại đã rất hiệu quả, nhu cầu về những lựa chọn mới vẫn cấp thiết, đặc biệt với những người gặp kháng thuốc hoặc không chịu nổi tác dụng phụ hiếm gặp. VH-184 và VH-499 không chỉ mạnh mẽ ngang tầm với các thuốc hàng đầu, mà còn hứa hẹn giảm bớt gánh nặng uống thuốc hàng ngày – một thay đổi có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
Tại Việt Nam, nơi hàng chục nghìn người đang sống chung với HIV, những tiến bộ này mang lại hy vọng về một tương lai ít phức tạp hơn trong quản lý bệnh.
Sự ra đời của VH-184 và VH-499 tại CROI 2025 là minh chứng cho nỗ lực không ngừng của khoa học trong cuộc chiến chống HIV. Với hiệu quả vượt trội, độ an toàn cao và tiềm năng trở thành thuốc tiêm 6 tháng/lần, hai loại thuốc này có thể là chìa khóa để mở ra một kỷ nguyên mới trong điều trị HIV. Hãy cùng chờ đón những bước tiến tiếp theo – ngày mà bệnh nhân không còn phải lo lắng về viên thuốc mỗi ngày có thể không còn xa!